Έχει αλλάξει ο βήχας στα παιδιά;

Το τελευταίο διάστημα αναφέρεται από γονείς ότι υπάρχει αύξηση των περιστατικών βήχα στα παιδιά καθώς και βήχας που διαρκεί περισσότερο από ότι συνήθως.
Είναι όμως αυτό αλήθεια και αν αληθεύει που ακριβώς οφείλεται;

Τι έγινε τα τελευταία χρόνια

Κατά την περίοδο της πανδημίας, λόγω του εγκλεισμού, της χρήσης μάσκας και των μέτρων υγιεινής, βιώσαμε μια δραματική μείωση των λοιμώξεων στα παιδιά, κυρίως των λοιμώξεων του αναπνευστικού, με  σχεδόν μηδενικά κρούσματα για δύο χρόνια.

Τα τελευταία όμως δύο χρόνια παρατηρούμε μια μεγάλη αύξηση των λοιμώξεων αυτών στην παιδιατρική  κοινότητα, απόρροια της λήξης της πανδημίας και του τέλους όλων των μέτρων.

Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου και του τρέχοντος χειμώνα υπάρχει αύξηση των αναπνευστικών λοιμώξεων, και επομένως και του βήχα ως σύμπτωμα, μεταξύ των παιδιών. Η ευρωπαϊκή περιφέρεια του ΠΟΥ ανέφερε αύξηση των αναπνευστικών μολυσματικών ασθενειών, με ορισμένες χώρες να βιώνουν  απότομη αύξηση του πυρετού και του βήχα, ιδιαίτερα μεταξύ των μικρών παιδιών. 

Επιπλέον, μια μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2023, έδειξε ότι ο Covid, η γρίπη και ο  αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) κυκλοφορούν ευρέως, οδηγώντας σε παρατεταμένα αναπνευστικά  συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένου του βήχα, σε ορισμένα άτομα. Αυτά τα ευρήματα δείχνουν μια αξιοσημείωτη αύξηση του βήχα και άλλων αναπνευστικών συμπτωμάτων μεταξύ των παιδιών κατά τη  διάρκεια των πρόσφατων χειμερινών περιόδων. Αυτές οι λοιμώξεις μπορεί να οδηγήσουν σε  παρατεταμένο βήχα που διαρκεί αρκετές εβδομάδες (μεταλοιμώδης βήχας) ή και να είναι η αφορμή και η ευκαιρία για να αναπτυχθούν επιπλοκές από το αναπνευστικό με επιμόλυνση από βακτήρια, με ακόμα μεγαλύτερη παράταση των συμπτωμάτων.

Επομένως και απαντώντας κανείς στο ερώτημα αν ο βήχας άλλαξε τα τελευταία δύο χρόνια και αν έγινε περισσότερο παρατεταμένος, η απάντηση είναι ότι ο βήχας δεν άλλαξε μορφή και διάρκεια.

Αυτό που άλλαξε είναι η μεγάλη αύξηση των ιογενών λοιμώξεων του αναπνευστικού, με κοινό και κύριο  σύμπτωμα για όλες αυτές τον βήχα. Τα παιδιά δεν προλαβαίνουν να γίνουν καλά από κάποια ίωση και αμέσως νοσούν από κάποια άλλη. Αν λάβει κανείς υπόψη του ότι ο βήχας δεν τελειώνει με το τέλος της ίωσης, τότε εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε γιατί υπάρχει αυτός ο επίμονος και ατελείωτος βήχας στα παιδιά την περίοδο αυτή.

Εξάλλου μέσα στον γενικό πληθυσμό υπάρχουν ομάδες παιδιών που γεννήθηκαν μέσα στην πανδημία και  δεν είχαν την ευκαιρία να «συναντηθούν» με τους ιούς αυτούς, αποτελώντας έτσι ένα ευάλωτο πληθυσμό  για τις λοιμώξεις του αναπνευστικού. Επόμενο είναι τα παιδιά αυτά, την τρέχουσα περίοδο, να είναι  συνέχεια άρρωστα, κυρίως με βήχα και μύξες και αρκετά συχνά και με πυρετό. Η κατάσταση αυτή δίνει  στους γονείς την ψευδή εντύπωση ότι υπάρχει αλλαγή στην εκδήλωση και την διάρκεια του βήχα.

Πιθανόν όμως να έχουμε και μια μεγαλύτερη αύξηση στην συχνότητα των κρίσεων του βήχα σε παιδιά που έχουν άσθμα και που επηρεάζονται σημαντικά από τις ιώσεις αυτές.

Κοινές αιτίες βήχα στα παιδιά περιλαμβάνουν:

Λοιμώξεις: Οι απλές ιώσεις του αναπνευστικού συνήθως προκαλούν έναν ξηρό ήπιο έως μέτριο βήχα. Ο  RSV, ο Covid, και η γρίπη, προκαλούν ήπιο αλλά πολλές φορές σοβαρό ξηρό ή και παραγωγικό βήχα, με  μεγάλη διάρκεια και ανθεκτικότητα στα αντιβηχικά και την θεραπεία.

Ιδιαίτερα ο RSV προκαλεί συμπτώματα από το αναπνευστικό μεταξύ αυτών και ο βήχας που μπορεί να  διαρκέσουν από 5 έως και 15 ημέρες ή και περισσότερες όσον αφορά τον βήχα. Πολλές από τις ιώσεις  αυτές μπορεί να προκαλέσουν λαρυγγίτιδα με κύριο σύμπτωμα βήχα που μοιάζει με "γάβγισμα" κυρίως τη νύχτα, με θορυβώδη ή και δύσκολη αναπνοή.

Άσθμα: Το άσθμα συνήθως προκαλεί ξηρό, χρόνιο βήχα, που μπορεί να εμφανίζεται με συριγμό («βράσιμο» ή «γατάκια») ή και μικρή η μεγάλη δυσκολία στην αναπνοή. Ο βήχας πολλές φορές μπορεί να είναι συνήθως το μόνο σύμπτωμα σε παιδιά.

Αλλεργίες και ιγμορίτιδα: Η αλλεργική ρινίτιδα και η χρόνια ιγμορίτιδα είναι κοινές αιτίες του βήχα ενός  παιδιού. Μπορούν να προκαλέσουν παρατεταμένο βήχα, καθώς και φαγούρα στο λαιμό, ρινική καταρροή, υγρά μάτια, πονόλαιμο ή εξάνθημα.

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ): Η παλινδρόμηση του γαστρικού οξέος μπορεί να προκαλέσει  χρόνιο βήχα στα παιδιά. Μπορεί να επιδεινωθεί τη νύχτα και είναι ένα από τα πολλά σημάδια της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Κοκίτης: Μια λοίμωξη που προκαλείται από το βακτήριο Bordetella κοκίτη, που οδηγεί σε ανεξέλεγκτο,  βίαιο βήχα. Αν και τα περισσότερα παιδιά εμβολιάζονται κατά του κοκίτη, ο εμβολιασμός δεν αποτρέπει  εντελώς τη μόλυνση. 

Έκθεση σε παθητικό κάπνισμα μπορεί επίσης να είναι αιτία βήχα στα παιδιά.

Έκθεση σε αλλεργιογόνα όπως καπνός από τζάκι, σκόνη, αρώματα, παράγωγα επεξεργασίας ξύλου ή γεωργικών προϊόντων κλπ

Άλλες αιτίες: Άλλες αιτίες βήχα στα παιδιά μπορεί να οφείλονται στην οπισθορρινική έκκριση, σε συγγενείς ανωμαλίες των αεραγωγών και του γαστρεντερικού σωλήνα κλπ.

Κωνσταντίνος Ι. Νταλούκας - Παιδίατρος - Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων