Κοκίτης - πόσο απειλεί τα παιδιά σήμερα

Ο κοκίτης ενδημεί σε όλο τον κόσμο και είναι σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας

Ο κοκίτης είναι οξεία μικροβιακή λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος, οφείλεται στον αιμόφιλο του κοκίτη (Bordetella pertussis). .

Τρόπος μετάδοσης

Η μετάδοση γίνεται αερογενώς με σταγονίδια ή με άμεση επαφή με εκκρίσεις από το αναπνευστικό σύστημα νοσούντων ατόμων. Τα βακτήρια συχνά μεταφέρονται στο σπίτι από ένα μεγαλύτερο σε ηλικία αδερφάκι ή μερικές φορές από έναν ενήλικα (γονιό, συγγενή κλπ).

Επιπλοκές

Είναι συχνότερες στα βρέφη και εξασθενημένα παιδιά και αφορούν κυρίως το αναπνευστικό και το ΚΝΣ. Η συχνότερη επιπλοκή είναι η δευτεροπαθής πνευμονία η οποία αποτελεί και τη συχνότερη αιτία θανάτου. Στις ΗΠΑ η επίπτωση της πνευμονίας είναι 11,8% σε βρέφη ηλικίας <6 μηνών.

Η κοκιτική εγκεφαλοπάθεια είναι βαρύτατη επιπλοκή προσβάλλει κυρίως βρέφη και κλινικά προβάλει με σπασμούς, αταξία, εστιακά νευρολογικά συμπτώματα και κώμα. Συμβαίνει σε ποσοστό 0,1% των βρεφών <6 μηνών.

Άλλες λιγότερο σοβαρές επιπλοκές του κοκίτη περιλαμβάνουν μέση ωτίτιδα, ανορεξία και αφυδάτωση. Τέλος λόγω της αυξημένης πίεσης δημιουργούνται κήλες, ρινικές επιστάξεις, πρόπτωση του ορθού και πνευμοθώρακας.

Η θνητότητα στις ΗΠΑ ανέρχεται σε 0,2%.

Το 90% των θανάτων αφορούν βρέφη ηλικίας μικρότερης των 6 μηνών, που δεν είχαν ολοκληρώσει τη βασική σειρά εμβολιασμού.

Επιδημιολογικά Δεδομένα

Τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως συμβαίνουν 50.000.000 περιπτώσεις κάθε χρόνο και 300.000 θάνατοι. Η θνησιμότητα στα παιδιά στα αναπτυσσόμενα κράτη φθάνει το 4%. Τα νεογνά <6 μηνών παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλή θνητότητα και νοσηρότητα και ειδικά στα νεογνά <2 μηνών καταγράφονται οι περισσότερες νοσηλείες και επιπλοκές. Κάθε 3-4 χρόνια παρουσιάζονται μικρές ή μεγάλες επιδημικές εξάρσεις της νόσου.

Η επίπτωση είναι υψηλότερη σε παιδιά κάτω των 5 ετών εκτός από περιοχές όπου εφαρμόζονται αποτελεσματικά προγράμματα εμβολιασμού.

Κρούσματα μπορεί να εμφανιστούν σε κανονικά εμβολιασμένους εφήβους και ενήλικες λόγω του ότι η ανοσία μετά από εμβολιασμό προοδευτικά εξασθενεί. Έτσι οι έφηβοι και οι ενήλικες αποτελούν πηγή λοίμωξης για ανεμβολίαστα βρέφη και παιδιά.

Στα βρέφη κάτω του ενός έτους, που νόσησαν από κοκίτη και ήταν δυνατός ο προσδιορισμός της πηγής της λοίμωξης, ως συχνότερη αναγνωρίστηκαν τα μέλη της ίδιας της οικογένειας (μητέρες 32%, κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας 43%)

Τα τελευταία χρόνια, ακόμη και σε κράτη που εφαρμόζεται συστηματικός εμβολιασμός παρατηρήθηκε αύξηση των κρουσμάτων κοκίτη. Συγκεκριμένα τα τελευταία 10 περίπου χρόνια παρατηρήθηκε μετατόπιση της ευαίσθητης ηλικίας από την παιδική στην ενήλικο ζωή, ενώ παραμένει επίνοση η προ του εμβολιασμού βρεφική ηλικία (0-6 μήνες ζωής).

Στρατηγικές Πρόληψης & Ελέγχου

Ο κοκίτης είναι μία νόσος που προλαμβάνεται με εμβολιασμό, ωστόσο συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας, τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς.

Η πρόληψη του κοκίτη γίνεται με τη διενέργεια συστηματικού εμβολιασμού.

Το εμβόλιο του κοκίτη χορηγείται κατά τον 2ο, 4ο, 6ο, 15ο-18ο μήνα ζωής και στην ηλικία των 4-6 ετών. Στην συνέχεια γίνεται μια αναμνηστική δόση στην ηλικία των 11 ετών και μετά επαναλαμβάνεται κάθε 10 χρόνια μαζί με τα εμβόλια του τετάνου και της διφθερίτιδας (TdaP), ως αναμνηστική δόση για εφήβους και ενήλικες.

Κατά την περίοδο 2004-2020, o αριθμός δηλωμένων κρουσμάτων με γνωστή ηλικία και φύλο ήταν 506. Το νόσημα παρουσίασε υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στην ηλικιακή ομάδα 0-4 ετών. Ο αριθμός των κρουσμάτων ήταν 394, από τα οποία τα 332 ήταν μικρότερα του ενός έτους. Από τα 509 δηλωθέντα κρούσματα της νόσου, η πλειοψηφία των δηλωθέντων κρουσμάτων (309 περιστατικά) δεν είχαν εμβολιαστεί με καμία δόση εμβολίου.

Κατά την χρονική περίοδο 2004-2020 σημειώθηκαν 3 θάνατοι που αναλογούν σε θνητότητα 0,6%.

Κατά το έτος 2021 δεν δηλώθηκε κανένα κρούσμα κοκίτη. Η υποδήλωση αποδίδεται στην τρέχουσα πανδημία COVID-19 και πιθανώς στην εφαρμογή περιοριστικών μέτρων (κοινωνική αποστασιοποίηση, χρήση μάσκας, κλείσιμο σχολείων).

Συνιστάται εμβολιασμός με το εμβόλιο κοκίτη, διφθερίτιδας και τετάνου (Tdap), εφήβων και ενηλίκων, που δεν έχουν εμβολιασθεί στο παρελθόν με το εμβόλιο αυτό ή έχουν περάσει πάνω από 10 χρόνια από την τελευταία δόση και στο περιβάλλον τους βρίσκεται ανεμβολίαστο ή μη επαρκώς εμβολιασμένο βρέφος.

Το γεγονός ότι ο εμβολιασμός για κοκίτη παρέχει ανοσία που φθίνει με την πάροδο του χρόνου, υποδηλώνει την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της πολιτικής πρόληψης του κοκκύτη στην Ελλάδα. Η εφαρμογή εμβολιασμού με Tdap σε εφήβους αναμένεται να μεταβάλλει την αυξημένη επίπτωση του κοκκύτη σε αυτή την ηλικιακή ομάδα. Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού ενηλίκων σε κάθε κύηση θα πρέπει να χορηγείται μία δόση εμβολίου Tdap, κατά προτίμηση από την 27η έως την 36η εβδομάδα κύησης, καθώς και σε ανεμβολίαστες λεχωΐδες, ανεξάρτητα από το διάστημα που μεσολάβησε από προηγούμενο εμβολιασμό με Td/Tdap.

Πανελλήνια Ομοσπονδία Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων, λαμβάνοντας υπ' όψη όλα τα προηγούμενα, την πολύ χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη των ενηλίκων για τον κοκκύτη, την επιδημιολογία της νόσου και τις τρέχουσες διεθνείς συστάσεις για τον εμβολιασμό των ενηλίκων,ζητήσαμε επανειλημμένα από το Υπουργείο Υγείας να μας δοθεί η δυνατότητα να συνταγογραφούμε και να εμβολιάζουμε γονείς, παππούδες και γιαγιάδες, με τα εμβόλια διφθερίτιδας, κοκίτη, τετάνου και γρίπης. Δυστυχώς δεν εισακουστήκαμε.

Με τον τρόπο αυτό είναι βέβαιο ότι θα προστατεύσουμε τα νεογέννητα βρέφη και τα μικρά παιδιά μέσα στο σπίτι, αλλά και θα αυξήσουμε άμεσα την εμβολιαστική κάλυψη και άρα προστασία των ίδιων των ενηλίκων, από αυτά τα πολύ σοβαρά νοσήματα. Από την εμπειρία μας κανείς ενήλικας γονιός δεν πηγαίνει αυτοβούλως στον γιατρό να ζητήσει να εμβολιαστεί. Εμείς και να τους πείσουμε μπορούμε και μπροστά μας τους έχουμε για να τους εμβολιάσουμε άμεσα.

Τα επιδημιολογικά στοιχεία είναι από τον ΕΘΝΙΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ