22/8/2024
Κρήτη: Στην εντατική από σαλμονέλα ένα βρέφος 5 μηνών και ένα παιδί 10 ετών.
Με την ευκαιρία τέτοιων συμβάντων είναι κεφαλαιώδους σημασίας να γνωρίζετε τα βασικά στοιχεία που αφορούν τα προληπτικά μέτρα και τις οδηγίες για την αποφυγή της γαστρεντερίτιδας από σαλμονέλα.

Η σαλμονέλα είναι ένα βακτήριο που προκαλεί σοβαρή γαστρεντερίτιδα και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, ειδικά σε παιδιά, ηλικιωμένους και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Ακολουθούν οδηγίες σχετικά με την προφύλαξη από τη λοίμωξη με σαλμονέλα.

1. Προετοιμασία και Αποθήκευση Τροφίμων

• Μαγείρεμα: Βεβαιωθείτε ότι το κρέας, τα πουλερικά και τα αυγά μαγειρεύονται πολύ καλά. Το κρέας πρέπει να φτάσει σε εσωτερική θερμοκρασία 75°C για να θανατωθούν τα βακτήρια και τα αυγά να είναι πολύ καλά βρασμένα (σφιχτά).
• Πλύσιμο χεριών: Πλύνετε καλά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό πριν και μετά την προετοιμασία των τροφίμων.
• Ξεχωριστές επιφάνειες κοπής: Χρησιμοποιήστε ξεχωριστές επιφάνειες κοπής για ωμά κρέατα και άλλα τρόφιμα για να αποφύγετε τη διασταυρούμενη μόλυνση.

2. Κατανάλωση Τροφίμων

• Αποφυγή ωμών τροφίμων: Αποφύγετε την κατανάλωση ωμών ή μη καλά μαγειρεμένων αυγών, κρέατος ή πουλερικών.
• Γαλακτοκομικά προϊόντα: Επιλέξτε παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα.
• Νερό: Πίνετε μόνο ασφαλές, καθαρό νερό. Αποφύγετε την κατανάλωση μη πόσιμου νερού σε περιοχές με αμφισβητούμενη υγιεινή.

3. Διαχείριση Τροφίμων

• Ψύξη: Φυλάξτε τα ευπαθή τρόφιμα στο ψυγείο στους 4°C ή χαμηλότερα. Μην αφήνετε ευπαθή τρόφιμα σε θερμοκρασία δωματίου για περισσότερες από 2 ώρες.
• Απόψυξη τροφίμων: Απόψυξη τροφίμων πάντα στο ψυγείο ή σε φούρνο μικροκυμάτων, όχι σε θερμοκρασία δωματίου.

4. Επαφή με Ζώα

• Επαφή με ζώα: Διδάξτε στα παιδιά να πλένουν τα χέρια τους μετά από επαφή με ζώα, ειδικά ερπετά και πουλιά, τα οποία μπορεί να μεταφέρουν σαλμονέλα.

5. Συμπτώματα και Αντιμετώπιση

• Συμπτώματα: Η λοίμωξη από σαλμονέλα μπορεί να προκαλέσει, διάρροια, πυρετό συνήθως υψηλό, κοιλιακό άλγος και εμετούς. Αν εμφανιστούν αυτά τα συμπτώματα, πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον παιδίατρο.
• Αναπλήρωση υγρών: Σε περίπτωση διάρροιας, είναι σημαντικό να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην αναπλήρωση των υγρών του παιδιού για να προληφθεί η αφυδάτωση.

6. Ειδικές Περιπτώσεις

• Αυξημένος κίνδυνος: Οι γονείς των παιδιών με αυξημένο κίνδυνο για λοίμωξη (π.χ. ανοσοκατασταλμένα) πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να αποφεύγουν τις πιθανές πηγές μόλυνσης.

Αυτές οι οδηγίες είναι σημαντικές για την πρόληψη της λοίμωξης από σαλμονέλα, που μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τα παιδιά. Οι γονείς να ακολουθούν αυτές τις οδηγίες αυστηρά για να μειώσουν τον κίνδυνο.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΒΡΕΦΗ

Για τα βρέφη, η προφύλαξη από λοίμωξη με σαλμονέλα απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι ανώριμο και είναι πιο ευάλωτα σε λοιμώξεις. 

1. Διατροφή Βρεφών

• Μητρικός θηλασμός: Ο μητρικός θηλασμός είναι η πιο ασφαλής μορφή διατροφής για τα βρέφη, καθώς το μητρικό γάλα παρέχει προστασία από λοιμώξεις όπως η σαλμονέλα.
• Βρεφικές φόρμουλες: Εάν ταίζετε το μωρό σας με ξένο γάλα, βεβαιωθείτε ότι είναι κατάλληλα αποστειρωμένο. Για την παρασκευή της φόρμουλας γάλακτος ακολουθήστε τις οδηγίες που αναφέρονται στην συσκευασία του κατασκευαστή. Αν χρειαστεί να αποθηκεύσετε το ξένο γάλα διατηρείστε το μόνο στο ψυγείο.
• Στερεά τροφή: Όταν ξεκινήσετε τις στερεές τροφές, εισάγετε μόνο καλά μαγειρεμένα και ασφαλή τρόφιμα, όπως καλά βρασμένο κρέας, αυγά, λαχανικά, δημητριακά κλπ. Αποφύγετε να δίνετε στα βρέφη ωμά ή μη παστεριωμένα προϊόντα.

2. Προετοιμασία Τροφίμων για Βρέφη

• Προετοιμασία και αποθήκευση: Τα εργαλεία και τα σκεύη που χρησιμοποιείτε για την παρασκευή βρεφικών τροφών πρέπει να είναι καλά καθαρισμένα και αποστειρωμένα.
• Πλύσιμο χεριών: Πλένετε τα χέρια σας πριν από κάθε χειρισμό τροφής ή σκεύους του βρέφους.
• Διαχωρισμός τροφίμων: Αποφεύγετε τη διασταυρούμενη μόλυνση διαχωρίζοντας τα ωμά τρόφιμα από τα μαγειρεμένα ή τα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα.

3. Κατανάλωση Τροφών από Βρέφη

• Αποφυγή επικίνδυνων τροφίμων: Μην δίνετε στα βρέφη τροφές που περιέχουν ωμά ή ελαφρώς μαγειρεμένα αυγά, κρέας, πουλερικά ή ψάρι.
• Γαλακτοκομικά προϊόντα: Τα βρέφη δεν πρέπει να καταναλώνουν μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα. Επιλέξτε μόνο προϊόντα που είναι κατάλληλα για βρέφη.

4. Αποφυγή Επαφής με Δυνητικές Πηγές Λοίμωξης

• Επαφή με ζώα: Αποφύγετε την επαφή του βρέφους με ερπετά, πτηνά και άλλα ζώα που μπορεί να φέρουν σαλμονέλα.
• Παιχνίδια και αντικείμενα: Πλύνετε τακτικά τα παιχνίδια του βρέφους και αποφεύγετε να φέρνετε στο σπίτι παιχνίδια που έχουν έρθει σε επαφή με ζώα.

5. Συμπτώματα και Άμεση Αντιμετώπιση

• Ενημέρωση για συμπτώματα: Δώστε ιδιαίτερη προσοχή σε συμπτώματα όπως διάρροια, εμετός, πυρετός ή κοιλιακό άλγος. Εάν το βρέφος εμφανίσει τέτοια συμπτώματα, επικοινωνήστε αμέσως με τον παιδίατρο.
• Υγρά και ενυδάτωση: Είναι κρίσιμο να διατηρηθεί η ενυδάτωση του βρέφους, ειδικά σε περιπτώσεις διάρροιας ή εμέτου.

6. Χειρισμός Γάλακτος και Βρεφικών Τροφών

• Αποστείρωση: Αποστειρώστε τα μπουκάλια, τις πιπίλες και οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο που έρχεται σε επαφή με το στόμα του βρέφους.
• Σωστή αποθήκευση: Αποθηκεύστε το μητρικό γάλα και τις βρεφικές τροφές σε κατάλληλες συνθήκες στο ψυγείο και καταναλώστε τις εντός του προβλεπόμενου χρόνου.

Η αποστείρωση των μπιμπερό, πιπίλων και άλλων αντικειμένων που έρχονται σε επαφή με το στόμα του βρέφους είναι σημαντική, ιδιαίτερα κατά τους πρώτους μήνες ζωής, για την πρόληψη λοιμώξεων.

Χρόνος Αποστείρωσης

• Βρασμός: Εάν χρησιμοποιείτε τη μέθοδο του βρασμού, τα αντικείμενα πρέπει να βράζουν σε νερό για τουλάχιστον 5-10 λεπτά. Βεβαιωθείτε ότι όλο το αντικείμενο καλύπτεται από το νερό.

• Ηλεκτρικοί Αποστειρωτές: Εάν χρησιμοποιείτε ηλεκτρικό αποστειρωτή, ακολουθήστε τις οδηγίες του κατασκευαστή. Συνήθως, η διαδικασία διαρκεί 8-12 λεπτά.

• Αποστείρωση με μικροκύματα: Σε αποστειρωτή μικροκυμάτων, ο χρόνος μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τη συσκευή, αλλά συνήθως χρειάζονται 3-8 λεπτά.

Συχνότητα Αποστείρωσης

• Κατά τους πρώτους 3-4 μήνες ζωής: Συνιστάται να αποστειρώνετε τα μπιμπερό και τις πιπίλες πριν από κάθε χρήση, ειδικά εάν το βρέφος είναι νεογέννητο ή έχει ευαίσθητο ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτή η τακτική μειώνει περαιτέρω τον κίνδυνο μόλυνσης.

• Μετά τους πρώτους μήνες: Μία φορά την ημέρα μπορεί να είναι επαρκής, εφόσον τα αντικείμενα καθαρίζονται καλά μετά από κάθε χρήση και φυλάσσονται σε καθαρό, ξηρό μέρος.

• Εξαιρετικές περιπτώσεις: Αντικείμενα που έχουν πέσει στο πάτωμα, δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για αρκετές ώρες, ή έχουν έρθει σε επαφή με άτομα που μπορεί να φέρουν λοιμώξεις, πρέπει να αποστειρώνονται ξανά πριν τη χρήση.

Σωστή Αποθήκευση

• Αποστείρωση και αποθήκευση: Μετά την αποστείρωση, φυλάξτε τα μπιμπερό και τις πιπίλες σε κλειστό και καθαρό δοχείο για να παραμείνουν αποστειρωμένα μέχρι να τα χρειαστείτε. Αν δεν χρησιμοποιηθούν μέσα σε 24 ώρες, θα χρειαστεί να αποστειρωθούν ξανά πριν από τη χρήση.

Πότε να Συνεχίσετε την Αποστείρωση

• Ειδικές συνθήκες: Εάν το βρέφος έχει κάποια ανοσοκαταστολή ή είναι πρόωρο, μπορεί να χρειαστεί να συνεχίσετε την αποστείρωση πέρα από τον 6ο μήνα.

• Κατά τη διάρκεια επιδημιών: Σε περιόδους επιδημιών ή όταν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων, μπορεί να χρειαστεί να συνεχίσετε την αποστείρωση ως προληπτικό μέτρο.

Σωστή Τεχνική Πλυσίματος

• Καθαρισμός: Πλύνετε τα σκεύη με ζεστό νερό και σαπούνι, χρησιμοποιώντας μια βούρτσα για μπιμπερό για να καθαρίσετε όλες τις επιφάνειες, συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών σημείων και των δύσκολα προσβάσιμων περιοχών.
• Ξέβγαλμα: Ξεπλύνετε καλά με ζεστό νερό για να απομακρύνετε τυχόν υπολείμματα σαπουνιού.
• Στέγνωμα: Αφήστε τα σκεύη να στεγνώσουν σε καθαρή, στεγνή επιφάνεια, χρησιμοποιώντας καθαρές πετσέτες για το στέγνωμα εάν χρειαστεί.

Αποστείρωση ή καλό πλύσιμο;

Μετά τον 3ο μήνα, εφόσον το βρέφος είναι υγιές και δεν ανήκει σε ευπαθή ομάδα, η αποστείρωση μπορεί να περιοριστεί, και το καλό πλύσιμο μπορεί να είναι αρκετό για την υγιεινή των σκευών του. Ωστόσο, οι γονείς πρέπει πάντα να είναι προσεκτικοί και να προσαρμόζουν τις πρακτικές τους ανάλογα με τις συνθήκες. 

• Ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος: Το ανοσοποιητικό σύστημα του βρέφους αρχίζει να ωριμάζει σταδιακά τους πρώτους μήνες ζωής. Η αποστείρωση είναι πιο κρίσιμη στους πρώτους 2-3 μήνες, όταν το βρέφος είναι πιο ευάλωτο σε λοιμώξεις. Μετά από αυτή την περίοδο, και εφόσον οι συνθήκες διαβίωσης είναι άριστες, η συνέχιση της αποστείρωσης δεν είναι απόλυτα απαραίτητη.

• Συνθήκες διαβίωσης: Σε περιπτώσεις όπου οι συνθήκες διαβίωσης είναι πολύ καλές (καθαρό και ασφαλές περιβάλλον, προσεκτικός χειρισμός των βρεφικών σκευών), η αποστείρωση μπορεί να περιοριστεί μετά τους 2-3 μήνες. Αντίθετα, σε περιβάλλοντα με υψηλότερο κίνδυνο μικροβιακής έκθεσης, μπορεί να είναι σκόπιμο να συνεχιστεί για περισσότερο χρόνο.

• Υγεία και ιδιαίτερες ανάγκες του βρέφους: Εάν το βρέφος είναι πρόωρο, έχει χαμηλό βάρος γέννησης ή παρουσιάζει άλλες συνθήκες που το καθιστούν πιο ευάλωτο, η αποστείρωση μπορεί να είναι απαραίτητη για μεγαλύτερο διάστημα.

Σωστή Τεχνική Πλυσίματος

• Καθαρισμός: Πλύνετε τα σκεύη με ζεστό νερό και σαπούνι, χρησιμοποιώντας μια βούρτσα για μπιμπερό για να καθαρίσετε όλες τις επιφάνειες, συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών σημείων και των δύσκολα προσβάσιμων περιοχών.
• Ξέβγαλμα: Ξεπλύνετε καλά με ζεστό νερό για να απομακρύνετε τυχόν υπολείμματα σαπουνιού.
• Στέγνωμα: Αφήστε τα σκεύη να στεγνώσουν σε καθαρή, στεγνή επιφάνεια, χρησιμοποιώντας καθαρές πετσέτες για το στέγνωμα εάν χρειαστεί.

Τρόφιμα που είναι Πιθανά Επικίνδυνα για Σαλμονέλα

Όλα τα παρακάτω τρόφιμα μπορούν να είναι επικίνδυνα για τη μετάδοση της σαλμονέλας εάν δεν προετοιμαστούν, μαγειρευτούν, ή αποθηκευτούν σωστά. Είναι σημαντικό να ακολουθούνται οι βέλτιστες πρακτικές υγιεινής και ασφάλειας τροφίμων για να μειωθεί ο κίνδυνος μόλυνσης. 

Βατραχοπόδαρα

Μπορούν να είναι επικίνδυνα για σαλμονέλα, ειδικά αν δεν μαγειρευτούν επαρκώς. Όπως και άλλα αμφίβια, τα βατραχοπόδαρα μπορούν να είναι φορείς σαλμονέλας.

Καρύδες

Μπορούν να είναι επικίνδυνες μόνο εάν είναι μολυσμένες κατά την επεξεργασία τους. Ωστόσο, αυτό δεν είναι ιδιαίτερα κοινό σε σύγκριση με άλλες τροφές.

Σάλτσες

Ιδιαίτερα οι σάλτσες που περιέχουν ωμά αυγά ή άλλα ωμά συστατικά (π.χ., μαγιονέζα, σάλτσα καισαρικής), μπορούν να είναι επικίνδυνες.

Φιστικοβούτυρο

Έχουν υπάρξει περιπτώσεις μόλυνσης με σαλμονέλα σε φιστικοβούτυρο, ιδιαίτερα σε μεγάλης κλίμακας παραγωγή και επεξεργασία.

Κακάο και Σοκολάτα

Αν και ο κίνδυνος είναι χαμηλότερος σε σύγκριση με άλλες τροφές, υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις μόλυνσης από σαλμονέλα σε κακάο και σοκολάτα λόγω μόλυνσης κατά την επεξεργασία.

Ζύμη

Ιδιαίτερα η ζύμη που περιέχει ωμά αυγά ή ωμό αλεύρι μπορεί να είναι επικίνδυνη. 

Θαλασσινά

Τα ωμά ή ανεπαρκώς μαγειρεμένα θαλασσινά μπορούν να είναι φορείς σαλμονέλας. Ιδιαίτερα επικίνδυνα είναι τα ωμά οστρακοειδή όπως τα στρείδια και τα μύδια.

Γαλακτοκομικά προϊόντα

Τα μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως γάλα, τυρί και γιαούρτι μπορεί να είναι φορείς σαλμονέλας.

Λαχανικά

Τα ωμά λαχανικά, ειδικά αν δεν έχουν πλυθεί σωστά, μπορούν να μολυνθούν με σαλμονέλα, κυρίως μέσω επαφής με μολυσμένο νερό ή χώμα.

Βοδινό κρέας

Το βοδινό κρέας, αν δεν μαγειρευτεί επαρκώς, μπορεί να έχει σαλμονέλα, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για κιμά ή προϊόντα όπως το ταρτάρ.

Κοτόπουλο

Το κοτόπουλο είναι από τις πιο κοινές πηγές σαλμονέλας. Η σωστή μαγειρική επεξεργασία (έως τουλάχιστον 74°C στο εσωτερικό) είναι απαραίτητη για την πρόληψη.

Γάλα

Το μη παστεριωμένο γάλα είναι σημαντικός κίνδυνος για μόλυνση με σαλμονέλα, όπως και με άλλα παθογόνα όπως για παράδειγμα το κολοβακτηρίδιιο (E. coli).

Αυγά

Τα ωμά και τα μισοψημένα αυγά είναι γνωστές πηγές σαλμονέλας. Η αποφυγή κατανάλωσης ωμών αυγών και η πλήρης μαγειρική επεξεργασία τους είναι ζωτικής σημασίας.

Κωνσταντίνος Ι Νταλούκας - Παιδίατρος - Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων