Ατμοσφαιρική ρύπανση - Σκοτώνει τα παιδιά

Όλοι μας αναπνέουμε δηλητήρια στον αέρα των πόλεων. Είμαστε εκτεθειμένοι στο νέφος, μια σούπα από χημικά, που περιέχει όζον και μικροσωματίδια. Δηλητήρια όπως το όζον και τα μικροσωματίδια έχουν γνωστές επιπτώσεις στην υγεία.

Τι προκαλεί η ατμοσφαιρική ρύπανση στην υγεία μας

• Βήχα
• Βρογχόσπασμο
• Πόνο στο στήθος και έμφραγμα
• Κρίσεις άσθματος
• Εμφύσημα και σοβαρή βρογχίτιδα
• Μειωμένη λειτουργία πνευμόνων
• Έμμεση βλάβη του ανοσοποιητικού συστήματος
• Θάνατο

Οι ευπαθέστερες ομάδες όπως τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, είναι οι πιο ευαίσθητοι στα δηλητήρια αυτά.

Ποιοι είναι οι επιβλαβείς αυτοί ρύποι

• Μονοξείδιο του άνθρακος (CO)
• Διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ2)
• Διοξείδιο του θείου (SO2)
• Βενζόλιο
• Διάφορα πτητικά οργανικά χημικά
• Ένα πλήθος από αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAHs)
• Όζον εδάφους (Ο3)
• Μικροσωματίδια (ΡΜ) διαφόρων μεγεθών PM2,5, PM10, PM25, PM1,0

Πως παράγονται

Η κυριότερη αιτία παραγωγής των ρύπων αυτών είναι η καύση καυσίμων όπως η βενζίνη και ιδιαίτερα του πετρελαίου, από αυτοκίνητα, φορτηγά και λεωφορεία. 

Η καύση καυσίμου ύλης από την βιομηχανία ιδιαίτερα από εργοστάσια παραγωγής ενέργειας που λειτουργούν  με άνθρακα, είναι ένας άλλος μεγάλος παράγοντας που συνεισφέρει στην ρύπανση της ατμόσφαιρας.

Συμμετοχή επίσης έχουν διάφορες δραστηριότητες στο σπίτι συμπεριλαμβανομένων των φούρνων με ξύλα, τζάκια και μηχανές κοπής του γκαζόν που λειτουργούν με βενζίνη.

Οι περισσότερες από αυτές ελευθερώνονται όταν γίνεται καύση καυσίμων ουσιών, από την κατασκευή ατσαλιού, τα διυλιστήρια πετρελαίου, την βιομηχανική και οικιακή χρήση διαλυτών, εφαρμογές με χρώματα, εργοστάσια συνθετικών υλικών όπως πλαστικού και χαλιών, εργοστάσια επεξεργασίας τροφών, δραστηριότητα αγροκαλλιεργειών καθώς και επεξεργασία και καύση του ξύλου.

Το εύρος των νοσηρών καταστάσεων που προκύπτουν από την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι πολύ μεγάλο.

Το 2004 στο Τορόντο του Καναδά, η υπηρεσία δημόσιας υγείας προσδιόρισε ότι πέντε από τους πιο συχνούς ρύπους στην ατμόσφαιρα (PM10, PM25, NO2, SO2, το όζον εδάφους και το CO), είχαν την ευθύνη για περίπου 1.700 πρόωρους θανάτους και 6.000 εισαγωγές στα Νοσοκομεία τον χρόνο, για ποικίλους λόγους, όπως τα καρδιοαναπνευστικά.

Επί πλέον προσβλήθηκαν και δεκάδες χιλιάδες άλλων ανθρώπων, με πολλούς από αυτούς να είναι παιδιά, με λιγότερο σοβαρά προβλήματα υγείας.

Τα μικροσωματίδια

Τα μικροσωματίδια και οι όξινοι ρύποι του αέρα είναι είτε στερεά σωματίδια είτε σταγονίδια. Έχουν διαφορές στο μέγεθος και την σύσταση.

Τα σωματίδια συνήθως είναι σκόνη, καπνός και διάφορα άλλα.

Τα όξινα σταγονίδια είναι μικροσκοπικές σταγόνες νερού από σταγόνες μέχρι μικροσταγόνες (spray), που περιέχουν διοξείδιο του θείου (SO2) ή νιτρικά οξέα διαλυμένα μέσα τους.

Τα σταγονίδια και οι όξινες χημικές ουσίες που περιέχουν είναι αυτά που προκαλούν τις μεγαλύτερες βάβες στην υγεία.

Τα σωματίδια παράγονται κατά την καύση είτε βενζινομηχανών είτε πετρελαιοκινητήρων, από εργοστάσια παραγωγής ενέργειας που λειτουργούν με άνθρακα, τσιμεντοβιομηχανίες, ανθρακωρυχεία, καύση ξύλων, σκόνη από αγρούς και κατασκευαστικές εργασίες σε δρόμους και κτίρια.

Μία από τις μεγαλύτερες πηγές θειϊκών και νιτρικών οξέων είναι η καύση φυσικών καυσίμων υλών όπως ο άνθρακας, το πετρέλεο και το φυσικό αέριο.

Δεν υπάρχουν ασφαλή επίπεδα για την υγεία στα μικροσωματίδια του θείου. Τα όξινα μικροσταγονίδια (το γνωστό νέφος) είναι εξ άλλου υπεύθυνα για την όξινη βροχή, που έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της οξύτητας των λιμνών και των ποταμών, την οξείδωση των κτιρίων και την μείωση της ορατότητας.

Βλάβες στην υγεία των παιδιών

Υπάρχοντα επιδημιολογικά και τοξικολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η έκθεση των παιδιών σε ατμοσφαιρικούς ρύπους συνδέεται με βλάβες στο αναπνευστικό σύστημα.

Σε μελέτες που παιδιά εκτέθηκαν σε όζον εδάφους και άλλους ρύπους, παρατηρήθηκε μείωση της αναπνευστικής λειτουργίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι η μείωση αυτή της αναπνευστικής λειτουργίας εξακολουθούσε να υπάρχει έστω κι αν η ατμοσφαιρική ρύπανση μειωνόταν.

Ένας από τους παράγοντες που τα παιδιά είναι περισσότερο ευαίσθητα στην ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ότι έχουν μικρότερου εύρους βρόγχους και βρογχιόλια από αυτά των ενηλίκων. Έτσι εκεί που σε ένα ενήλικα ο ερεθισμός από την ατμοσφαιρική ρύπανση θα δημιουργήσει μια ελάχιστη αντίδραση, στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει σοβαρή απόφραξη στις αναπνευστικές οδούς.

Οι πιο κάτω φωτογραφίες δείχνουν ένα φυσιολογικό αεραγωγό ΑΡ και ένα ερεθισμένο (κόκκινο) από την ατμοσφαιρική ρύπανση ΔΕ

Επί πλέον τα παιδιά έχουν αυξημένες ανάγκες σε οξυγόνο σε σχέση με το μέγεθος τους. Αναπνέουν γρηγορότερα και άρα εισπνέουν μεγαλύτερο ποσοστό ρύπων από αυτό των ενηλίκων.

Ας μην ξεχνάμε εξ άλλου ότι τα παιδιά συχνά περνούν μεγάλο μέρος της καθημερινότητας τους με έντονο παιχνίδι ή άλλες δραστηριότητες, στο ύπαιθρο.

Πειραματικά και επιδημιολογικά δεδομένα εγείρουν έντονη ανησυχία για μόνιμες βλάβες στους πνεύμονες των παιδιών (μείωση του αριθμού των κυψελίδων), κυρίως των βρεφών και των νεογέννητων, μετά από επανειλημμένες εκθέσεις σε ατμοσφαιρική ρύπανση.

Τι νόημα έχουν τα όρια συναγερμού

Τα όρια συναγερμού του όζοντος εξασφαλίζουν ελάχιστα ή και καθόλου την υγεία των παιδιών που δραστηριοποιούνται στο ύπαιθρο.

Κάτω από το φως τελευταίων επιστημονικών μελετών για τις μη αναστρέψιμες βλάβες των πνευμόνων των παιδιών, που προκαλούνται από συγκεντρώσεις όζοντος κάτω από τα όρια συναγερμού, η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία προτείνει τα όρια αυτά να αναθεωρηθούν προς τα κάτω. 

Πρόσφατα ο Καναδάς ανακοίνωσε ότι για την χώρα αυτή δεν υπάρχουν ασφαλή όρια όζοντος και το όριο που έχει βάλει στόχο είναι τα μηδενικά επίπεδα όζοντος.

Συγκεκριμένα οι Καναδοί αναφέρουν ότι

«δεν πρέπει να σκεφτόμαστε με τα επίπεδα συναγερμού του όζοντος στην ατμόσφαιρα, αλλά με την επίδραση που έχει αυτό στην υγεία».

Το ίδιο εξ άλλου ισχύει και για τα μικροσωματίδια αφού φαίνεται ότι και για αυτά τα ασφαλή επίπεδα δεν εξασφαλίζουν την απαιτούμενη προστασία για την υγεία και πρέπει να μειωθούν.

Οι συναγερμοί για αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση πρέπει να αποσκοπούν ιδιαίτερα στο να ενημερώσουν για τον κίνδυνο που διατρέχει η υγεία των παιδιών. 

Μεταξύ των άλλων οι συναγερμοί αυτοί πρέπει να αποτελούν την προειδοποίηση για τα σχολεία, έτσι ώστε να λάβουν μέτρα και να απαγορεύσουν για την περίοδο αυτή την δραστηριότητα των παιδιών στο ύπαιθρο.

Οδηγίες για τα παιδιά

Κωνσταντίνος Ι. Νταλούκας - Παιδίατρος - Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων